ประโยชน์อาหารคลีนมีมากมาย แต่กินผิดก็เสี่ยงอันตรายเช่นกัน

ช่วงนี้เทรนด์การกินอาหารเพื่อสุขภาพ กำลังเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งอาหารเมดิเตอร์เรเนียน, แพลนต์เบสต์, คีโต และไฮไลต์อย่างการกินคลีน ซึ่งอยู่ในความสนใจของสายเฮลธ์ตีทั่วโลก เพราะมีข้อมูลแสดงให้เห็นว่า ประโยชน์อาหารคลีนนั้นมีมากมาย แต่อาจสร้างผลกระทบต่อสุขภาพได้เช่นกัน หากกินคลีนผิดวิธี

ทำความรู้จัก ประโยชน์อาหารคลีนที่มีอยู่มากมาย

อาหารคลีนเป็นอาหารเพื่อสุขภาพ ที่เน้นรักษาความสดใหม่ของวัตถุดิบไว้ให้มากที่สุด จึงใช้การแปรรูปและปรุงแต่งน้อยที่สุด เพื่อให้ได้รับประโยชน์อาหารคลีนอย่างเต็มที่ ถึงแม้ว่าปัจจุบัน หลักฐานทางการแพทย์ ที่สนับสนุนข้อดีจากการคลีนยังมีไม่มากนัก แต่ก็มีข้อมูลบางส่วนที่ค่อนข้างชัดเจนแล้ว

ชะลอวัย

วารสาร Antioxidants ระบุว่า สารต้านอนุมูลอิสระที่มีมากมายในผักผลไม้ โดยเฉพาะกลุ่มโพลีฟีนอล (Polyphenol) มีคุณสมบัติที่ช่วยชะลอวัยได้ โดยสามารถปกป้องร่างกายได้ลึกถึงระดับพันธุกรรม และกระตุ้นการทำงานจากระดับเซลล์ จึงช่วยยับยั้งการทำลายเซลล์และอวัยวะต่าง ๆ ไม่ให้เสื่อมสภาพได้

ลดน้ำหนัก

ถึงแม้ว่าการกินคลีน ลดน้ำหนัก จะไม่ใช่วัตถุประสงค์หลักของการกินรูปแบบนี้ แต่ก็เป็นผลพลอยได้ ที่ดึงดูดให้คนจำนวนไม่น้อยหันมากินคลีนเพิ่มขึ้น เพราะไฟเบอร์และน้ำจำนวนมากที่มีในผักผลไม้ จะทำให้รู้สึกอิ่มนานขึ้น หิวน้อยลง จนกินอาหารอื่นลดลง โดยข้อมูลการศึกษาจากยุโรปเมื่อปี 2021 พบว่า การกินอาหารที่เน้นพืชผักเป็นหลัก จะช่วยลดน้ำหนักลงได้ถึง 10 กิโลกรัม

ลดเสี่ยงโรคหัวใจ

การศึกษาของสมาคมโรคหัวใจแห่งอเมริกา (American Heart Association, AHA) ระบุว่า การกินอาหารที่มีพืชผักเป็นหลัก จะช่วยลดความเสี่ยงของการเสียชีวิตจากโรคหัวใจและหลอดเลือดลงถึง 19% นอกจากนี้ประโยชน์อาหารคลีน อาหารแพลนต์เบสต์ ยังช่วยลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมอง, โรคความดันโลหิตสูง, โรคไขมันในเลือดสูง และโรคอ้วนได้อีกด้วย

ลดเสี่ยงมะเร็งลำไส้

การศึกษาจากเมืองโลมาลินดา (Loma Linda) แคลิฟอร์เนีย ซึ่งเป็นหนึ่งในบลูโซน (Blue Zone) หรือเมืองที่คนอายุยืนที่สุดในโลกพบว่า การกินอาหารที่เน้นพืชผัก จะช่วยลดความเสี่ยงของมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนัก (Colorectal Cancer) ลงกว่า 22%

ป้องกันโรคเบาหวาน

การกินอาหารที่เน้นพืชผักเป็นหลัก จะช่วยป้องกันการเกิดโรคเบาหวานได้ โดยลดความเสี่ยงของภาวะดื้ออินซูลิน และยังกระตุ้นให้ฮอร์โมนชนิดนี้ทำงานดีขึ้นกว่าเดิม นอกจากนี้มีการศึกษาพบว่า การกินแบบเน้นผัก กินคลีน จะช่วยลดการใช้ยาในผู้ป่วยเบาหวานได้ อีกทั้งยังทำให้ผลเลือดดีขึ้น น้ำตาลสะสมลดลง และยังช่วยลดอาการปวดประสาทได้อีกด้วย 

อันตรายจากการกินคลีน ที่อาจเกิดขึ้นได้

ขาดสารอาหาร

เพราะนิยามของคำว่า อาหารคลีนค่อนข้างหลากหลาย ดังนั้นการกินคลีนบางรูปแบบ อาจนำไปสู่ภาวะขาดสารอาหารได้ อย่างเช่น ไม่ดื่มนม หรือไม่กินไขมันเลย ร่างกายจึงได้รับสารอาหารไม่ครบ 5 หมู่ อาจส่งผลให้การซ่อมแซมและฟื้นฟูอวัยวะภายในเกิดได้ไม่สมบูรณ์ และยังทำให้เสี่ยงต่อโรคอีกหลายชนิด เช่น ภาวะขาดประจำเดือน, กระดูกพรุน, ซึมเศร้า 

ประสิทธิภาพการทำงานลดลง

นอกจากเสี่ยงขาดสารอาหารแล้ว บางคนที่กินแต่ผักผลไม้ แล้วตัดสารอาหารกลุ่มแมคโครนิวเทรียนต์ (Macronutrients) ที่ให้พลังงานออกเกือบทั้งหมด จะทำให้ได้รับพลังงานไม่เพียงพอ, หงุดหงิดง่าย, อารมณ์เสียบ่อย จนส่งผลกระทบต่อสมาธิในการทำงาน มีแนวโน้มที่จะทำให้ประสิทธิภาพการทำงานลดลงได้ 

เป็นโรคคลั่งกินคลีน

สำหรับคนที่เคร่งครัดมากไป จนเกินกว่าที่ร่างกายและจิตใจจะรับไหว อาจกลายเป็นโรคคลั่งกินคลีน (Orthorexia Nervosa) ได้ โดยจะย้ำคิดย้ำทำเกี่ยวกับการกินตลอด กลัวว่าถ้ากินไม่คลีนพอ จะทำให้ตัวเองสกปรก แปดเปื้อน และรู้สึกผิดมากกว่าปกติ อาจเริ่มกินน้อยลง จนเกิดอันตรายจากการกินคลีนในที่สุด

สรุป

ส่วนสำคัญของประโยชน์อาหารคลีน ได้จากสารต้านอนุมูลอิสระและไฟเบอร์ที่มีอยู่มากมาย รวมถึงการใช้เครื่องปรุงและแปรรูปที่น้อยลงด้วย แต่ต้องระวังว่า หากกินคลีนแบบเคร่งครัด หรือคลีนสุดโต่ง ก็อาจเสี่ยงกับโรคภัยได้เช่นกัน